Ανάπτυξη και Εγκατάσταση Καινοτόμων Τεχνολογιών Επιτόπιας Εξυγίανσης Αλατούχων Παράκτιων Εδαφών (in situ soil remediation στην καλλιέργεια ρυζιού), με παράλληλη μείωση εισροών  αρδευτικού νερού, στις περιοχές οι οποίες επιδεικνύουν ανθεκτικότητα στην ερημοποίηση και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, για την αύξηση και την βελτίωση των καλλιεργούμενων εδαφών με παράλληλη μείωση εισροών  νερού, σπόρων, λιπασμάτων, φυτοπροστατευτικών παρεμβάσεων και ζιζανιοκτονίας – Πιλοτική Εφαρμογή σε ρυζοκαλλιέργειες – Περιοχή Δέλτα Σπερχειού Ανθήλη Φθιώτιδας

Το έργο, στοχεύει να αναπτύξει σε πιλοτική μορφή μια ήπια, οικολογική και καινοτομική τεχνολογία εξυγίανσης αλατούχων εδαφών των παράκτιων περιοχών με ταυτόχρονη μείωση των εισροών αρδευόμενου ύδατος, γενετικού υλικού (σπόρων), φυτοπροστασίας και λιπασμάτων, με στόχο την επέκτασή της στο σύνολο των περιοχών με αντίστοιχα προβλήματα

Tα συστήματα της αγροτικής παραγωγής που εφαρμόστηκαν στην καλλιέργεια του ρυζιού έχουν αυξήσει την παραγωγή έως ένα βαθμό, αλλά δεν επαρκούν ώστε να αυξήσουν περαιτέρω την παραγωγικότητα της καλλιέργειας. Για το λόγο αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη της εισαγωγής νέων τεχνολογιών στη γεωργική παραγωγή, έτσι ώστε να είναι δυνατή η περαιτέρω εξέλιξη της καλλιέργειας.

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της ορυζοκαλλιέργειας της Μεσογείου είναι η αλατότητα, δηλαδή η συγκέντρωση υψηλών τιμών αλάτων στους ορυζώνες, η οποία μπορεί να προκαλέσει σημαντική μείωση των αποδόσεων.

Στο Δέλτα του Σπερχειού εμφανίζονται έντονα φαινόμενα υφαλμύρωσης από την δυναμική σχέση μεταξύ ανόδου της στάθμης της θάλασσας και τη μεταβολή των στερεοπαροχών.

Το Δέλτα του Σπερχειού λόγω της μικρής κλίσης που παρουσιάζει η περιοχή προς τη θάλασσα, η ροή των νερών του ποταμού είναι ήρεμη και σε περίπτωση πλημμυρίδας τα θαλάσσια νερά εισδύουν στην κοίτη και εισχωρούν αρκετά μέσα στην ξηρά κατακλύζοντας μεγάλα εδαφικά τμήματα.

Η βλάστηση εξαρτάται από τους τοπικούς εδαφικούς παράγοντες υγρασίας και αλατότητας ενώ τα εδάφη που έχουν αποδοθεί για καλλιέργεια (ρυζοκαλλιέργεια κατά κύριο λόγο) είναι αλατούχα και επηρεάζονται από το θαλασσινό νερό.  

Αλατούχα εδάφη (saline soils) θεωρούνται τα εδάφη εκείνα που έχουν ηλεκτρική αγωγιμότητα εδαφικού διαλύματος, ECe, μεγαλύτερη από 4 dS m-1. Ενώ ήδη το PH έχει φθάσει σε αλκαλικότητα το 8.

Τέτοια εδάφη έχουν πολλά προβλήματα για τις καλλιέργειες και χρειάζονται βελτίωση.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις 2 – 5% των καλλιεργούμενων εδαφών της Ελλάδας υποφέρουν από υποβαθμίσεις που έχουν προκληθεί από την αλατότητα. Τα αλατούχα εδάφη έχουν συνήθως μια χαρακτηριστική λευκή επίστρωση στην επιφάνειά τους, που οφείλεται στη συσσώρευση αλάτων.

Τα εδάφη που έχουν αποδοθεί για καλλιέργεια (ρυζοκαλλιέργεια κατά κύριο λόγο) είναι αλατούχα και επηρεάζονται από το θαλασσινό νερό, αυτά έχουν απαξιωθεί από το φαινόμενο με αποτέλεσμα άνω του 40% των εδαφών να είναι μη καλλιεργήσιμα και τα υπόλοιπα να είναι εξαιρετικά μειωμένης απόδοσης

Τα προβλήματα που προκαλούν είναι:

1. Εξισορρόπηση ή και αναστροφή της ωσμωτικής πίεσης του εδαφικού διαλύματος. (τα εδάφη υπεραρδεύονται αλλά τα φυτά αδυνατούν να απορροφήσουν νερό)

Να τονιστεί εδώ ότι τα φυτά απορροφούν το εδαφικό νερό λόγω της ύπαρξης ωσμωτικού δυναμικού μεταξύ του κυτοπλάσματος της ρίζας και του εδαφικού διαλύματος. Η κυτταρική μεμβράνη δρα ως ημιπερατή μεμβράνη, όπου το ‘εσωτερικό’ διάλυμα (κυτόπλασμα) είναι πυκνότερο από το ‘εξωτερικό’ (εδαφικό διάλυμα). Όσο μεγαλύτερη η διαφορά τόσο ευχερέστερη η απορρόφηση υγρασίας από το φυτό (ή καλύτερα τόσο μεγαλύτερη η κλίση του ωσμωτικού δυναμικού). Όταν όμως το εδαφικό διάλυμα πυκνώσει (έχουμε αλάτωση του εδάφους) η ωσμωτική πίεση εξισορροπείται, και σε μερικές περιπτώσεις αναστρέφεται.

2. Τοξικότητα των συσσωρευμένων αλάτων στις καλλιέργειες.
3. Λόγω παραπάνω, μείωση της παραγωγικότητας.
4. Υποβάθμιση εδαφών και ερημοποίηση.
5. Κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που συνδέονται με τα παραπάνω.

Αλατούχα εδάφη μπορούν να υποστηρίξουν μόνο κάποιες καλλιέργειες, οι οποίες είναι λιγότερο εμπορικές και προσοδοφόρες από εκείνες θα καλλιεργούνταν υπό φυσιολογικές συνθήκες.

Με το έργο εκτιμούμε ότι θα είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση όλων των πλέον άγονων και υποβαθμισμένων εδαφών (40% εδαφών Δέλτα και 5% λοιπών) με ταυτόχρονη μείωση του νερού άρδευσης στο 25%

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της ορυζοκαλλιέργειας της Μεσογείου είναι η αλατότητα, δηλαδή η συγκέντρωση υψηλών τιμών αλάτων στους ορυζώνες, η οποία προκαλεί σημαντική μείωση των αποδόσεων.

Παράγοντες που εντείνουν το προβλήματα της αλατότητας είναι η παρατεταμένη ανομβρία και η αύξηση της εξάτμισης της υγρασίας του εδάφους. Ως αποτέλεσμα, το θαλασσινό νερό εισχωρεί στον υδροφόρο ορίζοντα με συνέπεια την αύξηση της αλατότητας του εδάφους.

Ως σήμερα η μοναδική καλλιεργητική πρακτική για τη μείωση της αλατότητας στους ορυζώνες αποτελεί η έκπλυση μέσω της συνεχόμενης άρδευσης ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Για την πλειονότητα των ορυζοπαραγωγών η εκτίμηση της αλατότητας γίνεται εμπειρικά μέσω της οπτικής διάγνωσης των συμπτωμάτων της τοξικότητας των αλάτων. Αυτή η εμπειρική διαχείριση της απομάκρυνσης των αλάτων πολλές φορές μπορεί να πραγματοποιείται λανθασμένα, καθυστερημένα και αναποτελεσματικά.

Το γεγονός αυτό πέρα από τις απώλειες σε παραγωγή οδηγεί στην κατασπατάληση τεραστίων ποσοτήτων νερού άρδευσης. Σύμφωνα με στοιχεία του, για την άρδευση ενός στρμ ορυζοκαλλιέργειας απαιτούνται ποσότητες νερού που ξεπερνούν τα 1200m3.

Επομένως, μόνο στην Ελλάδα, όπου καλλιεργούνται κατά μέσο όρο 280.000 στρέμματα ρυζιού ετησίως, χρειάζονται 336 εκ. m3 νερού για την κάλυψη των ετήσιων αναγκών.

Οι υφιστάμενες μεθοδολογίες είναι αυτή της έκπλυσης ή και της κατάκλυσης των εδαφών.

Η πρόταση αφορά σε ένα συνδυαστικό καινοτόμο σύστημα των 2 μεθόδων, με εισαγωγή ελεγχόμενης ροής και στάθμης νερού εντός δημιουργούμενου δικτύου παράλληλων γραμμικών καναλιών, εφόσον έχει γίνει αμειψισπορά των χωραφιών.

Τα στάδια που θα ακολουθηθούν είναι: 

Κατεργασία εδάφους: Όργωμα (βάθος 15-20 εκατοστά) στη διάρκεια του φθινόπωρου – χειμώνα και επιφανειακή κατεργασία με δύο σβαρνίσματα.

Διαμόρφωση ορυζώνα: Διαμορφώνονται κανάλια (53 κανάλια ανά στρμ βάθους 50εκ, πλάτους 40εκ και μήκους 32μ) κατά μήκος του χωραφιού με την κατασκευή αρχικά αναχωμάτων κατά τις ισοϋψείς καμπύλες και μετά με την κατασκευή των εγκάρσιων αναχωμάτων. Τα αναχώματα κατασκευάζονται με συγκλίνουσα άροση και έχουν τραπεζοειδή διατομή και ύψος 15-50 εκατοστά, ανάλογα με το επιθυμητό ύψος νερού. Το κατάλληλο μέγεθος είναι 4 στρέμματα. Εντός των καναλιών θα πραγματοποιηθούν κατασκευές για την παροχή νερού θα τοποθετηθούν σωλήνες ΠΕ Φ75 10Ατμ συνολικού.

Σπορά : γίνεται σε γραμμές εντός των καναλιών ελεγχόμενης στάθμης και ροής με νερό ύψους 5 εκατοστών, όταν τα φυτά φτάσουν σε ύψος 15-20 εκατοστά ή και νωρίτερα. Μετά το φύτρωμα διατηρούμε τη στάθμη 7,5-10εκ

Ζιζανικτονία: Προσπαρτική, προφυτρωτική και μεταφυτρωτική χωρίς να απαιτείται πλέον η αποστράγγιση του χωραφιού κάθε 2-3 ημέρες ελαχιστοποιώντας το χρησιμοποιούμενο νερό

Ωρίμανση – Συγκομιδή Γίνεται όταν η υγρασία των καρπών είναι 18-25%, δηλαδή 25-35 ημέρες μετά το ξεστάχυασμα. Τα φυτά έχουν ταξιανθίες με χρώμα αχύρου στο 85% περίπου των σταχυδίων και οι κατώτεροι καρποί βρίσκονται στο στάδιο της σκληρής ζύμης.

Θα έχει προηγηθεί αμειψισπορά  με καλλιέργεια υδράντοχου ψυχανθούς (τριφύλλι ή μηδική λειμώνος) ώστε να δεσμευτεί περισσότερο άζωτο που συσσωρεύεται στις ρίζες του ψυχανθούς, να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη των ζιζανίων.

• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων έως 55%
• Αύξηση προστιθέμενης αξίας και ποιότητας των προϊόντων με προϊόντα βελτιστοποιημένων οργανοληπτικών χαρακτηριστικών μέσω των εξυγιασμένων εδαφών.
• Εισαγωγή νέων καινοτόμων ήπιων τρόπων καλλιεργειών
• Την υιοθέτηση και διάχυση μεθόδων του μοντέλου της γεωργίας ακριβείας για την παρακολούθηση των νερών, εδαφολογικών χαρακτηριστικών και καλλιέργειας.
• Βελτίωση της βιωσιμότητας των γεωργών
• Αύξηση των καλλιεργούμενων εδαφών κατά 40%
• Βελτιστοποίηση των αλατούχων εδαφών με εξισορρόπηση του PH και της δυνατότητας να αξιοποιηθούν για άλλες δυναμικές καλλιέργειες, στο 100%
• Μείωση εισροών νερού στην καλλιέργεια του ρυζιού, που θα βοηθήσει όλη την χώρα κατά 25%
• Μείωση των αναγκαίων σπόρων κατά 15%.
• Μείωση των αναγκαίων λιπασμάτων 40% – 60%
• Μείωση των αναγκαίων φυτοπροστατευτικών παρεμβάσεων. 70%-90%
• Μείωση της ζιζανιοκτονίας. 70-90%
• Μείωση κόστους παραγωγής, ανταγωνιστικές τιμές διάθεσης ρυζιού και ενίσχυση της τοπικής αγροτικής κοινωνίας.
• Μεγαλύτερη διευκόλυνση βιολογικής καλλιέργειας ρυζιού με την αντιμετώπιση των ζιζανίων.
• Βελτιστοποίηση των εδαφών με τα ψυχανθή και τον εμπλουτισμό τους με οργανική ύλη.
• Διάδοση των νέων τεχνολογιών στις υπόλοιπες περιοχές ορυζοκαλλιέργειας της χώρας.
• Πιθανή επέκταση της ορυζοκαλλιέργειας σε μη κατάλληλα προς το παρόν εδάφη.
• Διαφύλαξη της βιοποικιλότητας από την αποτροπή της ρύπανσης φύσης και υδάτων ειδικά σε περιοχές όπως τα Δέλτα ποταμών καθώς και σε περιοχές NATURA.
• Αντιμετώπιση επιπτώσεων κλιματικής αλλαγής.

Την άμβλυνση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων των παραγωγών εφόσον οι εκμεταλλεύσεις τους γίνονται ανταγωνιστικότερες.

Τα καινοτόμα στοιχεία που θα υλοποιηθούν με την εφαρμογή του πιλοτικού έργου είναι:

• Εισαγωγή τεχνικών καλλιέργειας ακριβείας στην ορυζοκαλλιέργεια
• Ανάπτυξη νέου προτύπου μεθοδολογίας ορυζοκαλλιέργειας, με παράλληλη μείωση των αναγκαίων εισροών σε σπόρους, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικές παρεμβάσεις και ζιζανιοκτονίας
• Έκπλυση εδαφών από το αλάτι χωρίς μαζική κατάκλυση, εφόσον γίνεται μέσα από τους σωλήνες στα κανάλια με τον έλεγχο στάθμης και ροής.
• Εξυγίανση και εμπλουτισμός εδαφών με άζωτο, εξισορρόπηση του PH των εδαφών και δυνατότητα για χρήση των εδαφών με αποδοτικότερες καλλιέργειες εντός δύο ετών από την εφαρμογή της μεθόδου (πχ στέβια).
• Εξυγίανση και εμπλουτισμός εδαφών με επιπλέον οργανική ύλη
• Γραμμική Καλλιέργεια ρυζιού με φυσικά προστατευμένο τρόπο σύμφωνα με τις Ασιατικές μεθόδους
• Διαρκής έλεγχος στάθμης και ροής ύδατος σε όλο τον καλλιεργητικό κύκλο ώστε να επιτυγχάνονται οι βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης των φυτών χωρίς καμία περιττή χρήση νερού

• Ανάπτυξη προτύπου μεθοδολογίας μετρήσεων δοκιμών και παρακολούθησης αλατούχων εδαφών και συγκριτική αξιολόγηση για την έγκαιρη και έγκυρη εξυγίανσή τους

ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ & ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

• Νέες τεχνολογίες στην καλλιέργεια του ρυζιού Δρ Δημήτριος Κατσαντώνης, Γεωπόνος, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων
• Πρόγραμμα “ERMES: An Earth observation Model based RicE information Service” (2014- 2017)
• Ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο “Smart on-line water salinity measurement network to manage and protect rice fields”, SMART-PADDY ή “Ο Έξυπνος Ορυζώνας” (2011- 2013) ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
• Πρόγραμμα RICE-GUARD “RICE-GUARD: In-field wireless sensor network to predict rice blast”, «Ο Φύλακας του Ρυζιού» (2013-2016).
• Ηλέσιον πρακτική έρευνα 2008-2017

ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΑ ΕΔΑΦΗ

• ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Χ. ΓΑΛΑΖΟΥΛΑΣ: ΓΕΩΛΟΓΟΣ, MSc Υποψήφιος Διδάκτορας – Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος ΧΡΗΣΤΟΣ Π. ΠΕΤΑΛΑΣ: ΓΕΩΛΟΓΟΣ, MSc, PhDAναπληρωτής Καθηγητής – Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος
• ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΡΥΖΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
• ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΑ ΕΔΑΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΟΥΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΟΥ ΥΙΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ

• Shelley, I. J.; Takahashi-Nosaka, M.; Kano-Nakata, M.; Haque, M. S. and Inukai, Y. 2016. Rice Cultivation in Bangladesh: Present Scenarios, Problems, and Prospects. Journal of International Cooperation for Agricultural Development, Vol. 14 p. 20–29.
• Amin, R.M. and Zhang, J. 2015. Effects of Climate Change on the Yield and Cropping Area of Major Food Crops
• Mottaleb, K. A.; Krupnik, T. J.; Erenstein, O. 2016. Factors associated with small-scale agricultural machinery adoption
• FAO, 2013. Climate-smart agriculture sourcebook. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
• World Bank, 2016. Dynamics of Rural Growth
• Climate-Smart Agriculture in Bangladesh , Bangladesh Agriculture Research Council (BARC); International Centre for Climate Change and Development (ICCCAD),

Με το έργο εκτιμούμε ότι θα είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίηση όλων των πλέον άγονων και υποβαθμισμένων εδαφών (40% εδαφών Δέλτα και 5% λοιπών) με ταυτόχρονη μείωση του νερού άρδευσης στο 25%

Συγκεκριμένα η συνολική έκταση είναι 47.547hr από τα οποία δυνητικά μπορούν να καλλιεργηθούν 35.000hr.

Σήμερα καλλιεργούνται λόγω του φαινομένου υφαλμύρωσης περίπου 25.000hr από τα οποία αποδοτικά είναι λιγότερα από τα μισά.

Με την υλοποίηση του έργου θα αποδοθούν πάλι στις αγροτικές καλλιέργειες περίπου  10.000hr και θα βελτιωθεί η απόδοση στο σύνολο της δυνητικής παραγωγής των 25.000hr.

Με όρους βελτίωσης της οικονομικής απόδοσης του σχεδίου έχουμε μια αύξηση οικονομικού αποτελέσματος η οποία είναι 40% από τα επιπλέον εδάφη και περίπου 15% από τη βελτίωση της απόδοσης των υφισταμένων.

Αντίστοιχα η μείωση κατανάλωσης νερού στις περιοχές αυτές θα είναι μειωμένη κατά 25%. Δηλαδή σήμερα απαιτούνται περίπου 30 εκ κυβ νερού και μείωση κατά 25% οδηγεί σε μείωση κατανάλωσης κατά 7,5εκ κυβικά.

Συνεισφέρει λοιπόν η εφαρμογή του έργου σε αύξηση της απόδοσης και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων

Τέλος και σε ότι αφορά στην βελτίωση της οικονομικής απόδοσης των αγροτικών καλλιεργειών εκτιμούμε ότι θα έχουμε μείωση των απαιτούμενων σπόρων περίπου στο 15%

Αντίστοιχα η μείωση των λιπασμάτων δυνητικά και από το 1ο έτος δύναται να εκτιμηθεί άνω του 40% με στόχο να φθάσει και έως το 60% ανάλογα με την πορεία εξυγίανσης των εδαφών.

Ενώ σε επίπεδο καλλιεργητικών φυτοπροστατευτικών παρεμβάσεων και ζιζανιοκτονίας εκτιμούμε ότι ήδη από το 1ο έτος εφαρμογής θα κινηθεί έως και 70% με στόχο να φθάσει στο 90% έως το τέλος της πιλοτικής εφαρμογής.

Είναι σαφές ότι η ανταγωνιστικότητα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος αυξάνεται σε εφόσον έχουμε μείωση του όγκου εισροών σε ποσοστά από 30% το 1ο έτος έως και 55% έως και το τέλος της εφαρμογής.

Σε οικονομικό επίσης επίπεδο (μη εκτιμητέο στην παρούσα) που αφορά όμως τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τελικού προϊόντος με τον εμπλουτισμό του εδάφους έχουμε προϊόντα με βέλτιστοποιημένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά άρα γευστικότερα ποιοτικότερα δηλαδή ελκυστικότερα.

Ενώ επίσης σε επίπεδο ποιότητας άρα ανταγωνιστικότητας ωθούνται οι καλλιεργητές σε ήπιες μορφές καλλιέργειας και δη αυτών της βιολογικής καλλιέργειας προσθέτοντας επιπλέον αξία στα παραγόμενα προϊόντα.

Η φυτική και ζωική παραγωγή αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος και απασχόλησης για μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των περιοχών της υπαίθρου.

Η καλλιεργούμενη γεωργική γη ανέρχεται σε 3,6 εκατ. στρέμματα από τα οποία οι αρδευόμενες εκτάσεις αντιπροσωπεύουν το 33% περίπου του συνόλου. Η Βοιωτία καλύπτει το 29,32% της γεωργικής έκτασης, η Εύβοια 22,73%, η Ευρυτανία 1,55%, η Φθιώτιδα 42,58%και η Φωκίδα το 4,6%.

Στην φυτική παραγωγή, κυριαρχούν τα βιομηχανικά φυτά (κυρίως το βαμβάκι και η βιομηχανική τομάτα) και ακολουθούν τα δημητριακά (σιτάρι, κλπ ), το ελαιόλαδο, τα κηπευτικά,

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας εμφανίζει πολύ χαμηλό επίπεδο δαπανών σε Ε&Α, τόσο σε σύγκριση με το μέσο όρο της χώρας όσο και με αυτόν της ΕΕ27. Αναλυτικότερα, η Περιφέρεια της Στερεάς Ελλάδας κατατάσσεται όγδοη μεταξύ των 13 διοικητικών περιφερειών της χώρας σε όρους δαπανών για Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η Περιφέρεια δαπάνησε το 2011 το 0,42% ή 42,11 εκ. € του περιφερειακού ΑΕΠ, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο του εθνικού μέσου όρου που ανέρχεται σε 0,67% ή 1,4 δις, όταν ο μέσος κοινοτικός όρος είναι 2,05% (Eurostat 2013).